Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego

Zaczyn debaty społecznej

I Forum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego odbyło się 26 kwietnia w siedzibie polskiego oddziału Banku Światowego. Uczestniczyli politycy, naukowcy, dziennikarze, eksperci od bezpieczeństwa ruchu drogowego,  przedstawiciele władz, policji i biznesu. Forum zorganizowało Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego wspólnie z Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w ramach Pierwszego Światowego Tygodnia Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

Wspólnymi siłami

Skuteczne działania na rzecz poprawy BRD wymagają współdziałania wielu partnerów – przedstawicieli rządu i samorządów, organów policji, biznesu i organizacji pozarządowych. Tylko współpraca wielu podmiotów o różnym statusie i funkcji w życiu społeczeństwa obywatelskiego może być skuteczna przy rozwiązywaniu takich problemów jak bezpieczeństwo na polskich drogach. Bo fakty są zatrważające:

-Wg najnowszego raportu Komisji Europejskiej polskie drogi to drogi śmierci. 5243 ofiary śmiertelne dają nam niechlubne drugie miejsce w całej UE.
-Więcej ofiar śmiertelnych było w 2006 jedynie we Włoszech, ale Włochy to kraj 70 mln.
-W porównywalnej ludnościowo Hiszpanii w 2006 zginęło 3699 osób.
-O ile we Francji w porównaniu z 2001 rokiem liczba zabitych na drogach spadła o 42%, w Polsce odnotowaliśmy poprawę rzędu 5%. Polska zagraża realizacji europejskiego celu redukcji ofiar wypadków o 25 tys. W 2010 roku.
-Co piąty Polak za kierownicą nie zapina pasów, co dziesiąty wypadek spowodowany jest przez pijanego kierowcę (w 2006 policja zatrzymała 200 tys. pijanych kierowców, tendencja wzrostowa).

Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego

Współpraca rządu, organizacji pozarządowych i biznesu jest podstawą strategii i filozofii działań Partnerstwa dla Bezpieczeństwa Drogowego (PDB). PBD, afiliowana przy Global Road Safety Partnership  w Genewie, monitoruje stan bezpieczeństwa drogowego, oferuje wiedzę i rozwiązania sprawdzone na całym świecie oraz jest ekspertem w modelowym współdziałaniu podmiotów w partnerstwie publiczno-prywatnym.

I Forum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, które odbyło się 26 kwietnia w siedzibie polskiego oddziału Banku Światowego, było w swoim zamiarze inauguracją stałej i konsekwentnej platformy do debat i dyskusji nt. poprawy bezpieczeństwa drogowego w Polsce. List do uczestników Forum skierował Marszałek Województwa Mazowieckiego, Adam Struzik. Moderacja: Ewa Łabno-Falęcka, Prezes PBD.  

Pierwszy panel na temat „Młodzi kierowcy grupą szczególnego ryzyka: statystyka, regulacje prawne i plany zmian” poświęcony był planowanym zmianom prawnym zorientowanym na poprawę bezpieczeństwa w odniesieniu do grupy szczególnego ryzyka, jaką stanowią młodzi kierowcy, m.in. w zakresie szkolenia kandydatów do prawa jazdy. Uczestniczyli w nim Colin Stacey, ekspert z Transport Research Centre przy OECD (Paryż), Tomasz Piętka z Departamentu Dróg i Transportu Drogowego Ministerstwa Transportu, Młodszy Inspektor Mirosław Maksymiuk z Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji oraz Jacek Pieśniewski, red. naczelny tygodnika „Motor”.

Po pierwsze edukacja

Colin Stacey, współautor wydanego właśnie raportu dla OECD pt. „Young Drivers: The Road to Safety”,  który uczestnicy Forum otrzymali w wersji polskiej, podkreślił, że rządy i społeczeństwa muszą przyjąć fakt rozwoju motoryzacji, który z jednej stronie zapewnia mobilność, z drugiej jednak implikuje wiele kategorii ryzyka, szczególnie na młodych (18-25 lat) kierowców (10% populacji w krajach OECD i aż 25 % ofiar wypadków). Regulacje prawne powinny wspierać racjonalny balans między zyskami i stratami wynikającymi z rozwoju motoryzacji oraz minimalizować ryzyko, jakiemu poddani są młodzi kierowcy (brak doświadczenia, typowa dla wieku brawura, chęć imponowania rówieśnikom).
Colin Stacey podkreślił rolę edukację komunikacyjnej od lat najmłodszych aż do kursu naprawo jazdy, którego celem powinno być kształcenie kierowcy przede wszystkim bezpiecznego, a nie tylko sprawnego technicznie. Dlatego rekomendowana przez OECD liczba godzin praktycznego szkolenia to 50-120 (!). (W Polsce obecnie – 30 godz.). Edukacja komunikacyjna wymaga też odpowiednio przygotowanych i odpowiedzialnych instruktorów. Ekspert wspominał też o ogólnych czynnikach wpływających na bezpieczeństwo drogowe wśród młodzieży jak dobrze wysokie standardy cywilizacyjne (Skandynawia), dobrze rozwinięty transport publiczny czy tez świadome lokowanie miejsc odwiedzanych przez młodzież (kluby, dyskoteki) w miejscach dostępnych środkami transportu publicznego.

Zmieniać prawo i mentalność

Tomasz Piętka, Główny Specjalista z Departamentu Dróg i Transportu Drogowego (MT), nadzorował prace nad projektem „Ustawy o osobach kierujących pojazdami samochodowymi”, której projekt przeszedł już pierwsze czytanie w sejmie. Dotyczy ona przełomowych dla bezpieczeństwa zmian, min. w kursie na prawo jazdy dla młodych kierowców. Proponowane w Ustawie zmiany dotyczą m.in.:

-obowiązku zajęć szkolnych w ramach tzw. wychowania komunikacyjnego, połączonego z obowiązkiem zdania przez uczniów egzaminu na kartę rowerową;
-możliwości odbycia kursu w formie rozszerzonej obejmującej jazdę z osobą towarzyszącą (przeszkoloną w OSK) przed udzieleniem prawa do samodzielnego prowadzenia pojazdu (art. 20 ust. 2 i art. 23);
-dwuletniego okresu próbnego, podczas którego tzw. „młody kierowca” poddany jest szczególnemu nadzorowi (rozdz. 14);
-podniesienia jakości praktycznych i teoretycznych elementów kursów nauki jazdy.

Wystąpienie wzbudziło żywą dyskusję i ciekawe komentarze. Dyskutanci z sali zwrócili uwagę na brak kompatybilności niektórych przepisów dotyczących brd z innymi przepisami prawa (np. imprezy masowe motocyklistów).

Światło w tunelu

Młodszy inspektor Mirosław Maksymiuk z Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Głównej Policji zauważył, że rok 2006 był jak dotąd najbezpieczniejszym rokiem w Polsce: mniej wypadków (o 2,6%), mniej zabitych (3,7%), mniej rannych (3,4%) przy większej ilości kolizji (2,6%). Natomiast nadala niepokojąco wysoki jest  wskaźnik zabitych na 100 wypadków (średnio 12-13 osób, najwyższy w woj. Podlaskim – 18,3, najniższy w woj. Śląskim i Małopolskim – 6,9). Cięgle niewielki jest postęp w egzekwowaniu przepisów dotyczących kierowania pojazdami (tylko 1% zatrzymanych nietrzeźwych kierowców zostało faktycznie ukaranych!). Zważywszy na kiepski stan techniczny pojazdów, jak również brak widocznych postępów w rozwoju infrastruktury drogowej wyniki 2006 pozwalają mieć nadzieję, że być może jesteśmy świadkami przełomu w sferze mentalnej, dowodzącego zasadności działań edukacyjnych w zakresie BRD .

Karać czy wychowywać

Panel drugi „Karać czy wychowywać? ak zmienić świadomość i zachowania młodych kierowców” ogniskował się wokół dylematu kary i edukacji jako czynników trwałej zmiany świadomości i zachowań młodych kierowców. Wśród panelistów byli Poseł na Sejm RP, Tadeusz Cymański (PiS), dr Dominika Maison, ekspert ds. komunikacji społecznej z UW, Agata Szczech z Renault Polska oraz Radosław Czapski z Banku Światowego.

Poseł Tadeusz Cymański przyznał, że Parlament RP tematykę poprawy ruchu drogowego uważa za ważną, acz nie priorytetową. Podkreślił rolę kształtowania zachowań młodych kierowców zarówno w gronie rodzinnym (podając własny przykład błędu wychowawczego), w szkole czy podczas kursu jazdy. Karanie mające umocowanie w przepisach prawa powinno zdaniem Posła jedynie sankcjonować negatywne zachowania kierowców, a nie być jedynym narzędziem wpływania na ich zachowania. Musi dojść do zmian mentalności polegających na nietolerancji negatywnych zachowań jak alkohol czy agresywna jazda, poczynając od pracowników organów stanowiących prawo i elit rządowych (przykład idzie z góry).
Korzystając z obecności Posła uczestnicy Forum zwrócili uwagę na deficyt komunikacji społecznej ze strony rządu i parlamentarzystów przy tworzeniu prawa brd (m.in. Fundacja Alter Ego nt. projekt ustawy o  funduszu na rzecz ofiar wypadków). W dyskusji zwrócono uwagę na deficyt propozycji i rozwiązań ze strony rządu. Forum poprosiło też Posła, aby był w sejmie orędownikiem poprawy bezpieczeństwa drogowego.

W jedności siła

Dr Dominika Maison (UW) podkreśliła wagę kampanii społecznych w zakresie bezpieczeństwa drogowego i potrzebę konsolidacji działań pod auspicjami jednego podmiotu (np. KRBRD). Zwróciła też uwagę na konieczność stałych i konsekwentnych działań (a nie akcji od święta). Kampanie edukacyjne na rzecz BRD muszą być dokładnie przemyślane i wzajemnie koordynowane. Obecnie wiele z nich pochłania znaczące środki,  natomiast wskutek braku badań wyjściowych trafiają w próżnię. Kampanie nie mogą opierać się na intuicjach podmiotów organizujących, ale winny wynikać logicznie i funkcjonalnie z rzetelnych badań, z poznania grupy docelowej, zrozumienia jej języka, potrzeb i obaw. Jako przykład przemyślanych, konsekwentnych i skutecznych działań wymieniła  kampanię skierowaną do młodych, „Twoja nowa laska po wypadku” (kule ortopedyczne) , „Twoja nowa bryka po wypadku” (wózek inwalidzki) , „Twój nowy drink po wypadku” (kroplówka). Przekaz ten okazał się bardzo skuteczny, ponieważ opierał się na badaniach, z których wynikało, że młodzi nie boją się śmierci (zbyt abstrakcyjna), ale kalectwa (konkret).

Początek debaty

I Forum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego miało na celu nie tylko wymianę opinii i sformułowanie propozycji zwiększających bezpieczeństwo na drogach. Zasadniczą ideą Forum było zainicjowanie platformy stałej dyskusji społecznej na temat bezpieczeństwa i skutecznych rozwiązań. Kolejne edycje Forum organizowane będą przez Partnerstwo cyklicznie, co roku na wiosnę.

Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego (PBD) jest inicjatywą non-profit na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, której członkami są przedstawiciele wszystkich trzech sektorów: biznesu i organizacji pozarządowych (stowarzyszenia i fundacje) oraz administracji rządowej. PBD powstało z inicjatywy i jest afiliowane przy Global Road Safety Partnership w Genewie,  międzynarodowej organizacji pracującej na rzecz poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego, zrzeszającej biznes, organizacje pozarządowe i rząd. GRSP działa na rzecz trwałego ograniczenia liczby wypadków drogowych w krajach przechodzących proces transformacji.